Onze patiënten met gevorderd hartfalen hebben een grote symptoomlast, waarbij niet alleen sprake is van dyspnoe of moeheid maar ook angst, pijn, somberheid en zorgen over de toekomst een rol kunnen spelen. Vroegtijdig aandacht voor goede palliatieve zorgverlening is ook binnen de cardiologie van grote meerwaarde.

Palliatieve zorg is zorg die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening of kwetsbaarheid, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van problemen van fysieke, psychische, sociale en spirituele aard. Zowel algemene palliatieve zorg als nadien terminaal palliatieve zorg verdienen meer aandacht. In Nederland wordt van alle zorgverleners verwacht dat zij generalistische palliatieve zorg kunnen bieden, zo nodig met ondersteuning van gespecialiseerde palliatieve zorgverleners (Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland, IKNL/ Palliactief, 2017).

Uit een survey, gehouden in 2022, onder cardiologische zorgverleners (cardiologen (i.o.), verpleegkundig specialisten en physician assistants) blijkt dat nog maar een beperkt aantal cardiologen zich actief bezighoudt palliatieve zorgverlening. Hoewel het belang ervan wordt erkend, blijken gebrek aan tijd, kennis en ervaring belangrijke belemmeringen in de dagelijkse praktijk en is er behoefte aan onderwijs en aan meer tijd voor de patiënt.

In 2021 is de werkgroep palliatieve zorg gevormd door een aantal enthousiaste collegae, een verpleegkundig specialist en huisarts. Doelstellingen van de werkgroep zijn o.a. het inventariseren van knelpunten, vergroten van aandacht voor tijdige palliatieve zorgverlening en verbeteren van transmurale afstemming ervan. Behoudens landelijke en regionale nascholingen, organiseren we de CVOI-cursus ‘Palliatieve Zorg’. We vinden dat palliatieve zorgverlening een plek hoort te krijgen in de opleiding tot cardioloog.

Gebrek aan tijd en vergoeding staan goede palliatieve zorgverlening nu nog in de weg. Helaas zijn eerdere wijzigingsverzoeken voor vergoeding afgewezen. Mede dankzij de inzet van de werkgroep wordt het de Nederlandse Zorgautoriteit steeds duidelijker dat vergoeding van palliatieve zorgverlening ook voor cardiologische patiënten belangrijk is.

Palliatieve zorgverlening is multidisciplinair en vergt goede samenwerking en afspraken met de eerste lijn en andere zorgprofessionals, vooral wanneer de zorg in de laatste levensfase aan de huisarts wordt overgedragen. Er wordt daarom nauw samengewerkt met het Nederlands Huisartsen Genootschap, NVVC CONNECT en de Nederlandse Vereniging Voor Hart- en VaatVerpleegkundigen. Daarnaast zoeken we samenwerking op met overige werkgroepen waaronder hartfalen en geriatrische cardiologie.

De werkgroep neemt deel aan specialisme-overstijgende overlegstructuren (o.a. KNMG), beoordeelt en schrijft waar nodig mee aan richtlijnen op het gebied van palliatieve zorgverlening. Zo zal de richtlijn ‘Palliatieve zorg bij hartfalen NYHA-klasse III en IV’ uit 2018 worden geüpdatet.

Het Integraal Zorgakkoord (2022) heeft als doel de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden o.a. door het leveren van passende zorg. Palliatieve zorgverlening draagt niet alleen positief bij aan de kwaliteit van de laatste levensfase maar is ook nog eens kosteneffectief door vermindering van heropnames en onnodige verwijzingen. ‘Goede palliatieve zorgverlening hoort bij de cardiologie’.