Reactie NVVC naar aanleiding van Amerikaanse studie naar gevolgen COVID-19 op hart en vaten

In het onderzoek zijn anonieme gegevens gebruikt van ruim honderdvijftig duizend Amerikanen die COVID-19 hebben doorgemaakt tussen maart 2020 en januari 2021. In deze periode waren vaccinaties nog niet wijdverspreid beschikbaar. Het voorkomen van hart- en vaatziekten is bij deze mensen vergeleken met gegevens van twee verschillende controlegroepen: mensen uit dezelfde periode die geen COVID-19 hadden doorgemaakt en mensen van vóór de pandemie. Er is zowel gekeken naar het risico op hart- en vaatziekten bij mensen die thuis zijn hersteld van de infectie als mensen die in het ziekenhuis terecht zijn gekomen. 

De onderzoekers concluderen dat er in alle groepen een verhoogd risico is op hart- en vaatziekten na het doormaken van een corona infectie, maar dat het risico wel sterk toeneemt bij mensen die vanwege COVID-19 in het ziekenhuis opgenomen zijn geweest. Zo is volgens het onderzoek bijvoorbeeld het gemiddelde risico op een hartinfarct met 63 procent verhoogd bij patiënten die corona hebben doorgemaakt. Bij patiënten die thuis waren hersteld was dit 14 procent, bij mensen die op de verpleegafdeling waren opgenomen 4 á 5 keer verhoogd en na een opname op de Intensive Care 8 á 9 keer verhoogd. Bij andere hart- en vaatziekten werd een vergelijkbaar patroon gezien. 

De vraag is of de resultaten van dit onderzoek direct vertaalbaar zijn naar de Nederlandse situatie. Het onderzoek is uitgevoerd met gegevens van het Amerikaanse Ministerie van Veteranenzaken. De gemiddelde leeftijd van de mensen die COVID-19 hadden doorgemaakt was 61 jaar, 89 procent was man, 85 procent had overgewicht of obesitas en daarnaast had bijna een derde van de mensen suikerziekte. Dit zijn allemaal bekende risicofactoren voor hart- en vaatziekten. De mensen in dit onderzoek die COVID-19 hadden doorgemaakt hadden daarmee al en verhoogd risico op het krijgen van hart- en vaatziekten. Het is op dit moment nog onduidelijk in hoeverre de hart- en vaatziekten het directe gevolg waren van COVID-19 of dat de ziekte voornamelijk een ‘stresstest’ is geweest waardoor problemen die er al waren vóór de infectie aan de oppervlakte kwamen. Ook waren er binnen het onderzoek weinig gegevens beschikbaar van mensen onder de 50 jaar die COVID-19 hadden doorgemaakt. Om deze reden geeft het onderzoek geen inzicht in het risico op hart- en vaatziekten bij jongeren of mensen van middelbare leeftijd. 

De resultaten van het Amerikaanse onderzoek suggereren dat we nu, inmiddels twee jaar na het begin van de pandemie, meer patiënten met hart- en vaatziekten in de ziekenhuizen zouden moeten zien. We hebben in Nederland vanuit de ziekenhuizen echter nog geen signalen ontvangen dat daarvan sprake is. Wel is het nog te vroeg om harde conclusies te trekken. Dit komt voornamelijk doordat er een vertraging zit in cijfers over ziekenhuisopnames en doodsoorzaken in Nederland. Er zijn al wel gegevens beschikbaar van 2020. Deze tonen dat er in 2020 4.2 procent minder mensen zijn overleden aan hart- en vaatziekten in vergelijking met 2019, vooral onder mensen van middelbare leeftijd en ouderen. Ook is er in daling van 8 procent te zien in het aantal ziekenhuisopnames voor hart- en vaatziekten. Het is aannemelijk dat deze daling mede is veroorzaakt door COVID-19 gerelateerde oversterfte, verminderde zorgcapaciteit en angst van patiënten om contact te zoeken met hulpverleners uit angst voor besmetting. 

In Nederland wordt op dit moment door de Dutch CardioVascular Alliance (DCVA) en partners waaronder verschillende Nederlandse ziekenhuizen, de NVVC, WCN, NHR, Hartstichting en Harteraad met steun van ZonMw op grote schaal onderzoek verricht naar het verband tussen hart- en vaatziekten en COVID-19. Zodra er nationale cijfers beschikbaar zijn ten aanzien van overlijden en ziekenhuisopnames, zal er worden gekeken of het risico op hart- en vaatziekten na COVID-19 in Nederland vergelijkbaar zijn met de bevindingen van het Amerikaanse onderzoek. De eerste resultaten van deze studie worden eind 2022 verwacht.