Cardioloog Joan Meeder is voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC). Hij blikt terug op de groei en verbetering van de cardiologische zorg, en hoe deze steeds meer oog heeft voor vrouwen met hartklachten.

“Cardiologie is een vrij jong medisch specialisme. De groei kwam in de jaren ’60 en ’70 toen er veel relatief jonge mannen aan een hartinfarct overleden. Vrouwen leken lange tijd minder risico op een hartinfarct te hebben dan mannen. Het hormoon oestrogeen beschermt ze, in ieder geval tot de overgang. Ook leefden ze gezonder: ze rookten en dronken minder dan mannen. Toen vrouwen minder gezond gingen leven en men steeds ouder werd, kwamen hart- en vaatziekten steeds vaker ook bij vrouwen voor.”

Meer alertheid

“De cardiologische zorg is gelukkig sterk verbeterd. In de jaren ’70 overleed 40 procent van de mensen die met een groot hartinfarct het ziekenhuis haalden, nu is dat nog maar 2 procent. Dat betekent een verschuiving van ‘overleven’ naar ‘klachtenbehandeling en kwaliteit van leven’. Vrouwen leven gemiddeld vier jaar langer dan mannen, maar daarvan brengen ze meer jaren met ziekte door, dus met minder kwaliteit van leven.”

“Vrouwen met hartklachten, daar is veel meer alertheid op dan een aantal jaar geleden. Mede dankzij een aantal voorvechters. We hebben betere methodes om onderzoek te doen. Er is nu apparatuur waarmee we coronaire functietesten kunnen uitvoeren. Dat is onderzoek waarbij heel nauwkeurig de haarvaten en kransslagader in beeld worden gebracht. Zo kunnen we hartziekten die vaker bij vrouwen voorkomen, als coronaire vaatdysfunctie, opsporen. Er zijn zeven ziekenhuizen waar dit onderzoek mogelijk is. Dit aantal zal snel toenemen.”

Mannenhart, vrouwenhart

“We kunnen het verschil tussen het mannen- en vrouwenhart veel beter meten. Daar is wel een nuance in te maken. Deels zijn er fysieke verschillen, deels zijn er communicatieverschillen. Vrouwen presenteren hun klachten op een andere manier dan mannen. Ze vullen vaak al in wat het is of hoe het komt.”

“De beroepsvereniging van cardiologen heeft sinds 2009 een werkgroep gender. We hebben veel meer kennis dan tien jaar geleden over genderverschillen, maar het beeld is verre van volledig en zeker nog niet breed toegepast in de zorg. De kennis heeft al wel geresulteerd in een praktijkdocument en leidraad. Dit zijn richtlijnen voor de behandeling, toegespitst op de mannelijke of vrouwelijke patiënt.”

De gendervraag

“Ook hebben we een kennisagenda, dat is een planning van de onderzoeken die gaande zijn of die eraan komen, bij de NVVC.

Bij elk onderdeel van deze agenda wordt de gendervraag gesteld. Met behulp van veel andere organisaties, als de Hartstichting, ZonMw, DCVA, Harteraad en NHG b.v., willen we de know-how over genderverschillen verder gaan uitbouwen en met name gaan toepassen in de dagelijkse praktijk.”