Cardiologie en gender
Een van de belangrijke onderwerpen waar de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC) zich mee bezig houdt is genderspecifieke zorg. Aandacht voor verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke patiënten is nodig in zowel wetenschappelijk onderzoek als in de patiëntenzorg om een beter begrip te krijgen van verschillen in diagnose- en behandelopties. Dit om de cardiovasculaire zorg voor zowel vrouwen als mannen te bevorderen. Een groot deel van de wetenschappelijke inzichten over cardiovasculaire aandoeningen zijn gebaseerd op onderzoek bij mannen. Echter, er zijn ook voorbeelden van klachten en hartproblemen die verschillend zijn voor mannen en vrouwen. Pijn op de borst bij vrouwen van middelbare leeftijd komt bijvoorbeeld minder vaak door een vernauwing in een kransslagvat, maar wordt veroorzaakt door het niet goed functioneren van de kransslagvaten. Vrouwen hebben vaker een spontane coronair dissectie (SCAD) – een scheur in de wand van een kransslagvat – als oorzaak van een hartaanval dan mannen, of een hartaanval zonder dat er belangrijke vernauwingen in de kransslagvaten wordt gevonden. Ook diastolisch hartfalen hartfalen op grond van het niet goed kunnen ontspannen van het hart – wordt vaker bij vrouwen gezien, terwijl hartfalen door een verminderde pompkracht vaker bij mannen voorkomt.
Hieronder staat een samenvatting van activiteiten binnen de NVVC.
Werkgroep gender.
Sinds 2009 heeft de NVVC een werkgroep Gender. Het doel van de werkgroep is het vergroten van het bewustzijn van en kennis over man/vrouw verschillen bij patiënten met hart- en vaatziekten binnen de cardiologische beroepsgroep (en cardiologen in opleiding), buiten de beroepsgroep en bij patiënten en publiek.
Patiëntenzorg.
De werkgroep Gender is actief waar genderspecificiteit een rol speelt en creëert bewustzijn binnen de cardiologische beroepsgroep voor dit onderwerp. Er zijn op dit moment verschillende vrouwenpoliklinieken in Nederland. Het beleid van de NVVC en de werkgroep Gender is erop gericht dat genderspecifieke aspecten tot de standaard cardiologische zorg behoren en niet alleen aangeboden worden in specifieke vrouwenpoliklinieken.
Kwaliteit.
De werkgroep Gender heeft een leidraad opgesteld voor de behandeling van pijn op de borst zonder dat er sprake is van belangrijke vaatvernauwingen. Het doel van dit document is om praktische handvatten te bieden aan alle Nederlandse cardiologen (ook die in opleiding zijn) om dit ziektebeeld beter te kunnen herkennen, te diagnosticeren en te behandelen. Dit op grond van de laatste wetenschappelijke inzichten. Deze leidraad is in 2020 door de NVVC geautoriseerd. Daarnaast heeft de werkgroep Gender een belangrijke rol gespeeld bij het tot stand komen van het praktijkdocument van de European Society of Cardiology (ESC) over hartaanvallen op basis van een spontane coronair dissectie.
Opleiding.
In de opleiding tot cardioloog is vanzelfsprekend opgenomen dat elke cardioloog in opleiding specifiek kennis en aandacht moet opdoen over o.a. de rol van leeftijd en geslacht met betrekking tot diagnostiek en therapie. Daarnaast kan een cardioloog in opleiding zich door middel van een stage verdiepen in genderspecifieke cardiologische zorg.
In alle cardiologische scholing en nascholing van het CardioVasculair Onderwijs Instituut (CVOI) wordt aandacht aan de genderspecifieke verschillen besteed. In samenwerking met het CVOI is de werkgroep Gender actief in het maken van webinars op dit gebied. In 2021 zal via het CVOI een cursus worden georganiseerd over cardiovasculaire ziekten die vaker bij vrouwen voorkomen.
Wetenschap en innovatie.
De NVVC is betrokken bij het ZonMw programma ‘Gender en Gezondheid’ met specifieke aandacht voor kennisontwikkeling en kennistoepassing. Leden van de NVVC zijn betrokken bij lopend en nog te initiëren wetenschappelijk onderzoek op dit terrein. De Hartstichting heeft een actief beleid om genderspecifiek onderzoek en innovatie te stimuleren waar leden van de NVVC zich bij aansluiten.
Kennisagenda Cardiologie.
In 2019 heeft de NVVC de Kennisagenda Cardiologie gelanceerd. Via deze agenda kan onderzocht worden welke zorg het meest effectief is voor de patiënt, maar ook of sommige zorg minder zinnig is. Na inventarisatie en prioritering zijn 11 onderzoeksvragen in de Kennisagenda opgenomen. Overkoepelend bij alle 11 onderzoeksvragen worden verschillen in uitkomsten door verschillen in patiëntkenmerken, zoals sekse en gender, meegenomen.
Samenwerking
ZonMw, de Hartstichting en de werkgroep Gender van de NVVC werken samen in het vergroten van kennis op dit gebied. De werkgroep Gender draagt inhoudelijk bij aan de informatievoorziening van de Hartstichting voor mensen met hart- en vaatziekten, hun naasten en zorgprofessionals over diverse genderspecifieke cardiovasculaire ziekten.
Belangrijke links